قصه از ابتدای آفرینش تا کنون وجود داشته است آن چنان که تقریبا هیچ قوم و ملت کهنی را نمیتوان یافت که دارای قصهها و حکایتهای مذهبی ،حماسی ،اجتماعی و امثال آن نباشد. بسیاری از کودکان در گذشته با شنیدن قصه از زبان والدینشان به خواب می رفتند. اما امروزه دیگر کمتر مادری وقت خود را به مسایل آموزشی کودکان در این قالب اختصاص می دهد. نویسندگان حوزه کودک و نوجوان هم چنین روانشناسان رشد بر این عقیده هم رای هستند که قصه ها برای کودکان خردسال فقط یک محرک روانی و شنیداری نیستند، بلکه کارکردهای فراوانی برای این گروه از کودکان دارند .
کودکان از طریق قصه ها با محیط پیرامون خود آشنا میشوند. هر قصه ای میتواند فضایی را به وجود بیاورد که کودکان هنگام رویارویی با نمونه های واقعی، رفتار و واکنش مناسبی را از خود نشان دهند.در مقاله ی زیر با هفت تأثیر آن آشنا خواهید شد:
۱. آشنایی با محیط پیرامون:
کودکان از طریق قصه ها با محیط پیرامون خود آشنا میشوند. کودکان با شنیدن و فکر کردن به قصه هایی که برای آنها خوانده و یا تعریف میشود، میتوانند با اشیا، حیوان ها، موفقیت ها،زمان و مکان های مختلف آشنا شوند. هر قصه در یک موقعیت خاص با شخصیت های مختلف و در زمان و مکان معینی پیش میرود. بیان همه این موارد به طور غیرمستقیم کودکان را با آنها آشنا میکند.
هر قصه ای میتواند فضایی را به وجود بیاورد که کودکان هنگام رویارویی با نمونه های واقعی، رفتار و واکنش مناسبی را از خود نشان دهند.
۲. آشنایی با ارتباط ها:
قصه ها به کودکان یاری می رسانند تا ارتباط ها را درک کنند. رابطه هایی که بین شخصیتهای یک قصه وجود دارد، میتواند به کودک یاری برساند که خود چگونه این موارد را در زندگی رعایت کند. در این مسیر حتی کودک فرصت می یابد تا تجربه های عاطفی خود را در سایه این ارتباطها تمرین کند.
۳. آشنایی با ارزشها:
قصه ها پیامها و ارزشهایی را به مخاطب خود منتقل میکنند. کودک در اثر شنیدن، تکرار شنیدن و حتی فکر کردن به قصه میتواند این پیامها را جذب کند و ارزشهای خانوادگی، اجتماعی و انسانی را بگیرد.
غیرمستقیم بودن این پیامها موجب میشود که برای کودک دلنشین تر، جذاب تر و دوستداشتنی تر شود.
۴. افزایش تمرکز:
قصه ها قدرت تمرکز و دقت کودکان را افزایش میدهند.کودکان در اثر شنیدن این توانایی را به دست می آورند تا بتوانند شنیدن فعال را تجربه کنند. آنها حتی برای اینکه بتوانند ماجرا را دنبال کنند، ضروری است که دقت و تمرکز لازم را برای خوب شنیدن تمرین کنند.
قصه ها میتوانند به کودکان یاد بدهند که چگونه روی کار تمرکز کنند و با دقت آن کار را پیش ببرند.
۵. رشد کلامی:
قصه ها به رشد کلامی کودکان یاری میرسانند. قصه ها موجب میشوند تا کودکان بتوانند با گستره ای از کلمه ها آشنا شوند. کلمه هایی که ممکن است در گفتگوی روزانه هیچ وقت مورد استفاده قرار نگیرند، اما میتوان از طریق قصه ها به کودکان آموزش داد.
قصه ها دامنه آشنایی با کلمه ها را برای کودکان زیاد میکنند و به نوعی کودکان گنجینه های کلامی خود را ارتقاء میدهند و در زمان مناسب میتوانند از این کلمه ها استفاده کنند.
۶. رشد عاطفی:
قصه ها کمک میکنند تا کودکان لحظه هایی را با مراقبین خود بگذرانند و یا حتی در کنار همسالان خود از تجربه قصه گویی لذت ببرند. همچنین قصه ها موجب میشوند تا کودکان با تجربه ها، احساس ها، عواطف و شیوه های نگرش بزرگترها آشنا شوند.
۷. رشد تخیل:
قصه ها به رشد تخیل کودکان کمک میکنند. کودکان ار آن جا که هنوز تجربه گسترده ای در شناخت دنیا ندارند، سعی میکنند که با ارتباط دادن بین آموخته های قبلی و موضوع های جدید به تعادل ذهن خود کمک کنند. این روند معمولا با تخیل کودک عجین میشود و او را یاری میکند که با منطق خود به کشف و شناخت دنیا اقدام کند.بر اساس چنین روندی است که از قصه های تخیلی لذت میبرند و از آنها بهره برداری میکنند.
کارکردها و ارزشهای قصه ها به مراتب بیشتر از آن است که بخواهد به همین چند مورد خلاصه شود. اما همین هفت مورد میتواند دلیل های مهمی باشد که بتوان از طریق قصه ها به رشد عاطفی، اجتماعی، کلامی و ذهنی کودک خدمت کرد.