ریحان (نام علمی: Ocimum basilicum) نام گیاهی یک‌ساله از تیرهٔ نعناعیان است که آن را در فارسی «شاهِسپَرَم» و «شاهسپرغم» و نازبو نیز می گویند. برگ‌های معطرش را خام می‌خورند، و لعاب دانه‌های سیاهش برای نرم کردن دست به کار می‌رود. در دو نوع سبز و بنفش وجود دارد.این سبزی بیشتر به عنوان سبزی خوردن استفاده می شود.
طبیعت ریحان
طبیعت ریحان در اوّل گرم و در دوم خشک است.
خواص و اثرات دارویی ریحان
۱- دارای خواص آرام بخشی است.
۲- قوی معده و روده و تقویت کننده ی قلب است.
۳- ضد اسهال، بادشکن و ضد عفونی کننده ی دهان و دستگاه گوارش است.
۴- ضد گریپ و آنژین، ضد تشنجات دردناک، ضد التهاب و ضد اسپاسم است.
۵- خواب آوری و ضد سردرد و میگرن از دیگر خواص میگرن است.
۶- ملین، تونیک، مقوی و محرک اشتها است.
۷- کمک به هضم غذا و شیر افزا بودن از دیگر خواص ریحان است.
۸- ریحان مدر است.
۹- ریحان در موارد سوء هاضمه، قولنج، گزش زنبور، خستگی، دلشوره، رفع سردرد های عصبی، تقویت عمل دستگاه هضم، رفع نفخ، رفع غم و غصه و نوراستنی (بی خوابی و ضعف اعصاب)، رفع التهابات مجاری ادرار و ورم کلیه، دفع ترشحات مهبل، ترش کردن معده و اختلالات هاضمه با منشاء عصبی، اتساع معده، خونریزی دماغ، بواسیر، دل پیچه، سرگیجه، اختلالات دستگاه تنفسی، سرفه، سیاه سرفه، افزایش ترشحات شیر، اسپاسم های معده، بی خوابی های عصبی، سردرد های عصبی و یکطرفه (میگرن) به شکل دم کرده ۲۰ تا ۵۰ گرم در یک لیتر آب مورد استفاده قرار می گیرد.
۱۰- ریحان در ضعف و بی حالی های عصبی و اضطراب های صرعی جنبه ی درمانی دارد.
۱۱- آب تازه ی آن را می توان به صورت قطره برای بیماری های التهابی گوش یا به صورت دهان شویه برای درمان برفک یا خوشبو کننده ی دهان استفاده کرد.
۱۲- جوشانده ی ۷ تا ۱۰ گرم تخم ریحان در یک لیتر آب به عنوان داروی ضد اسهال و پیچش شکم استفاده می شود.
۱۳- برای بهبود ضعف معده و سرفه مفید می باشد.
۱۴- رایحه ی ریحان دل انگیز است.
۱۵- جهت انسداد عروق مغزی، تحلیل ورم های جمیع اعضا و تنگی نفس مفید است.
۱۶- بوئیدن آن برای سردرد گرم مزاجان و مسافرین و رفع وبا مفید می باشد.
۱۷- تخم آن معتدل کننده مزاج و مقاوم در برابر سموم است.
۱۸- کمی مخدر است.
۱۹- مالیدن اسانس آن روی پوست سبب دفع پشه می گردد.