میگرن سردرد دردناکی است که اغب در یک طرف سر احساس می شود و با قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص (مانند محیط، استرس، تغییرات هورمونی و …) به وجود آمده یا تشدید می‌شود. میگرن بیشتر در زنان رخ می‌دهد (تقربیا ۷۵ درصد) و بر توانایی فرد در انجام فعالیت های روزانه تاثیر می گذارد.
علائم میگرن
درد ضربان دار در یک طرف سر می تواند فرد را از انجام فعالیتهای گوناگون باز دارد. سردرد می‌تواند چشم ها، پیشانی و گیجگاه را در گیرکرده و منجر به حالت تهوع، استفراغ، مشکلات بینایی موقت و حساسیت به نور معمولی یا احساس سنگینی سر شود.
میگرن همراه با اورا
میگرن «کلاسیک» با Aura همراه است که از علائم آن می‌توان به تغییرات در وسعت دید (نقاط، خط های مواج و محو شدگی) اشاره کرد که یک ربع یا کمتر قبل از شروع درد آغاز می شود. تقریبا ۲۰ درصد افراد میگرنی به این نوع میگرن مبتلا هستند.
نشانه‌های اخطار دهنده میگرن
اورا کلاسیک در همه بیماران اتفاق نمی افتد. اما حدود ۲۵ درصد از بیماران میگرنی علائم اولیه آن را دارند .
علائم اولیه میگرن می‌تواند تا ۲۴ ساعت قبل از شروع درد بوجود آیند. علائم اولیه شامل تغییرات در حالت روحی (افسردگی، هیجان زده و زود رنجی) یا احساس بوها یا مزه های عجیب است. در حالی‌که افراد دیگر ممکن است احساس عصبانیت یا خستگی کنند.
چه عواملی موجب میگرن می‌شوند؟
مشکلات عصبی منجر به میگرن چندان شناخته شده نیستند. اما محققان کشف کرده اند که ترکیب تراوش برخی مواد از رگ های خونی و همچنین بعضی مواد شیمیایی در مغز و تعامل آنها با سلول های مغز عامل ایجاد میگرن در فرد است.
در ادامه به عوامل موثر در شروع یا تشدید میگرن اشاره می کنیم:
نورهای چشمک زن و شدید
انتظار می‌رود که میگرن اغلب در افرادی که مستعد آن هستند و تحت تاثیر برخی شرایط محیطی خاص رخ دهد. یکی از عوامل متداول بروز میگرن، نور قوی و چشمک زن است. برای مثال: نور لامپ مهتابی، تصویر سیاه و سفید تلویزیون، فلاشرهای جشن، تغییر ناگهانی و شدید نور در شوهای تلویزیونی یا انعکاس نور خورشید در دریاچه یا اقیانوس همگی عوامل ایجاد و تشدید میگرن هستند.
استرس و اضطراب
همانطور که قبلا گفته شد، استرس می تواند عامل میگرن باشد. زندگی بدون استرس محال است و بسیاری از افراد با تمرینات ریلکسیشن (تن‌آسایی)، تنفس عمیق و تکنیک‌های بیوفیدبک استرس‌شان را کاهش می‌دهند.
فقدان خواب و گرسنگی
الگوهای منظم روزمره برای صرف وعده های غذایی و خواب جهت جلوگیری از میگرن بسیار مفید هستند. نخوابیدن و عدم مصرف منظم غذا یا مایعات، و حتی استفاده از بعضی غذاها باعث بروز میگرن می‌شوند.
تغییرات هورمونی
بروز میگرن در زنان به چرخه پریود آنها وابسته است. در بسیاری از زنان کاهش و افزایش هورمون ها بر شروع یا تشدید میگرن تاثیر دارد. اگر چه این طرح از فردی به فرد دیگر متفاوت است و وجود هورمونی خاص برای زنی می تواند مفید باشد، ولی برای زن دیگر مضر. و یا حتی علائم میگرن را در او می تواند افزایش دهد.
غذاهایی سردرد ساز
اگرچه تحقیقات ثابت نکرده که که غذا می تواند عامل میگرن باشد، اما بیماران به غذاهایی اشاره می‌کنند که عامل میگرن در آنها است. غذاهای معمولی یا غذاهایی با ترکیب شراب قرمز، پنیر، شکلات، سس سویا، گوشت فرآوری شده و غذاهایی با ترکیبات مونو سدیم گلوتامات، از این دسته از غذاها هستند. همچنین برخی میوه‌ها، به خصوص مرکبات می‌توانند در این زمینه موثر باشند.
تیرامین
تیرامین از آمینواسید تیروسین بوجود می آید و یکی از عوامل اصلی میگرن است. زیرا باعث انقباض و انبساط رگ های خونی می شود.
بسیاری از غذاهای چندماهه (یا ساله) و تخمیر شده می‌توانند به میگرن مربوط باشند. از این دسته می توان به پنیر، سس سویا، ترشیجات و گوشت های فراوری شده مانند انواع کالباس و سوسیس اشاره کرد.
کافئین: مضر یا مفید ؟
کافئین موجود در قهوه و مصرف بعضی از داروها در کاهش میگرن موثر است. اگرچه وقتی سطح کافئین در خون پایین می آید بیمار دوباره مستعد سردرد می شود. بنابراین کافئین برای افرادی که میگرن دارند هم می تواند مفید باشد و هم مضر.
ردیابی و شناخت محرکها و عوامل شخصی
بیماران باید مواردی را که بعنوان نشانه خطرناک میگرن برای آنها محسوب می شود یادداشت کرده یا در لیستی ثبت کنند. این اطلاعات می‌تواند به افراد در جلوگیری از ابتلای مجدد به میگرن در آینده کمک کند.
چه کسانی مستعد میگرن هستند؟
میگرن در زنان ۳ برابر بیشتر از مردان رخ می دهد. افراد با پیشینه فامیلی میگرن بیشتر در معرض ابتلا هستند. علاوه بر این، میگرن در افراد با سابقه بیهوشی، افسردگی، تصادف و ضربات، آسم، اضطراب و همچنین در افرادی که اختلالات عصبی و وراثتی (ژنتیک ) دارند، بیشتر رخ می دهد.
میگرن در کودکان
میگرن قبل از سن بلوغ در هر دو جنس بطور مساوی رخ می دهد، ولی بعد از بلوغ در دخترها شایع تر است. در کودکان علائم میگرن متفاوت از افراد بالغ است. کودکان با تجربه درد در شکم ( میگرن شکمی) ، استفراغ های مکرر و شدید، حملات سرگیجه ملایم و خوش خیم، حرکات غیرارادی و نامتقارن چشم ها، استفراغ و تغیرات رفتاری همراه است.
تشخیص میگرن
اغلب میگرن با تاریخچه بالینی علائم آن شناخته می شود. اگرچه بیشتر دکترها سیتی اسکن یا اسکن ام آر آی از مغز را برای تشخیص علت سردرد (مثلا تومور مغزی یا خونریزی مغزی) انجام می دهند.
محاسبه ی میزان سردرد
بعضی از پزشکان علاقه دارند که قبل از شروع معالجه، شدت میگرن را تخمین بزنند و دریابند تا چه میزان کار روزانه فرد را مختل می‌کند. برای این کار پرسشنامه ای به بیمار داده می شود تا میزان اختلال میگرن در انجام کارهای عادی روزانه (مدرسه، شغل، فعالیت های خانوادگی) وی را تخمین بزنند.
درمان با داروهای بدون نسخه
انواع متفاوتی از داروهای بی نسخه برای تسکین سردرد وجود دارد. متداول‌ترین داروها عبارتند از:
آسپرین، ناپروکسن سدیم، ایبوپروفن و استامینوفن. بعضی از داروهای بی نسخه به عنوان درمان میگرن نیز به بازار عرضه می شوند. اگرچه همه این داروهای بی نسخه احتمالا مفید هستند، ولی بیماران نباید از آنها به شکل افراطی استفاده کنند تا ازمسمومیت، زخم معده و سایر مشکلات مربوط به سیستم گوارش در امان بمانند. علاوه بر آن استفاده مفرط از دارو ممکن است میگرن را تشدید کند.
درمان با تریپتانها
تریپتانها ( آمرج، اگزرت، فروا، ایمیترکس، ماکزالت، ریلپکس، ترکسیمنت و زومیگ، میگراستاپ یا هر نام تجاری دیگر) داروهای نسخه‌ای متداول برای درمان میگرن هستند. اگرچه افراد مبتلا به فشار خون، بیماری قلبی و کسانی که داروهای مشخصی را مصرف می کنند، شاید قادر به استفاده از تریپتان ها نباشند. اما دکتر می تواند به شما در انتخاب درست دارو کمک کند. متاسفانه عوارض جانبی مصرف تریپتان ها شامل مواردی چون حالت تهوع، سرگیجه، درد در قفسه سینه و پارستزی (مورمور شدن و سوزش پوست) است.
درمان با ارگوتامین
ارگوتامین‌ها (نامهای تجاری چون کافرگات، مایگرگات، میگرانال و ارگوتامین سی) در درمان میگرن استفاده می‌شوند، ولی به اندازه ی تریپتان ها موثر نیستند. عوارض جانبی ارگوتامین ها شامل احساس حالت تهوع، سرگیجه، درد ماهیچه‌ای و مزه ای بد یا غیر عادی در دهان و همچنین عدم سازگاری آن با دیگر داروها است. این تاثیرات و ناسازگاری با برخی داروها، استفاده بیمار از ارگوتامین ها را محدود می کند.
آیا درمان شما موثر است؟
گاهی اوقات درمان اولیه میگرن تنها اندکی از شدت درد می‌کاهد و جلوی بروز علائم آن را نمی‌گیرد. اگر بعد از استفاده از داروی تجویزشده به مدت ۲ الی ۳ دفعه، با تسکین اندک درد مواجه شده و یا اصلا اثر بهبودی مشاهده نکردید، باید از دکتر بخواهید که نحوه درمان را عوض کند. البته معمولا بیماران مصر هستند که میگرن را زود (طی ۲ساعت) درمان کنند و بهبود یابند.
محدودیت در استفاده از دارو
بعضی از سردردهای مزمن به دلیل استفاده مفرط دارو به وجود می‌آیند. از مصرف داروهای مخصوص میگرن بیشتر از دو بار در هفته اجتناب کنید. مصرف هر نوع دارو باید تحت نظر پزشک انجام شود. مسکن‌ها بعنوان آخرین راه برای درمان میگرن استفاده می شوند، چون اعتیاد آور هستند.
داروهای پیش گیری کننده
اگر میگرن شما مکرر و شدید باشد، پزشک معمولا داروهایی را تجویز می‌کند که تکرار و شدت میگرن را کمتر کنند. داروهایی که به این منظور استفاده می شوند شامل تیمولول (بلکادرن)، دیوالپروئکس سدیم (دپاکت)، پروپانول (ایندرال) و تپیرامیت ( تپامکس) است. البته این داروها برای کاهش فشار خون یا جلوگیری از حملات قلبی هم طراحی شده اند.
بیوفیدبک: درمان با کنترل حالات روحی و عاطفی از طریق تعدیل اعمال غیر ارادی
روش های دیگری نیز در کاهش یا جلوگیری از میگرن موثر هستند که از آنها می‌توان به تکنیک های کنترل حالات روحی و عاطفی اشاره کرد. این تکنیک ها برای کاهش استرس و علائم اولیه مانند انبساط ماهیچه ها مفید هستند.
درمان با طب سوزنی
اگرچه تحقیقات در مورد فواید طب سوزنی کامل نسیت ولی این روش چینی که بصورت وارد کردن سوزن به نقاط خاصی از بدن بمنظور کاهش یا توقف درد انجام می‌گیرد، تاثیر خوبی روی بعضی از بیماران می گذارد. بعضی از پزشکان این روش را برای معالجه پیشنهاد نمی دهند، زیرا نتایج حاصل از آن متغیر است. ولی برای بعضی از بیماران مفید است، پس به عنوان روش کمکی در
درمان میگرن در نظر گرفته می شود.
فایده افزایش سن
به اوج رسیدن شدت و تکرار میگرن بین سنین ۲۰ تا ۶۰ سالگی اتفاق می‌افتد. با عبور از ۶۰ سالگی شدت و تکرار میگرن کاهش می یابد و حتی در بعضی از بیماران متوقف می‌شود.
چه زمانی به مراقبت سریع نیاز دارید؟
اغلب افراد مبتلا، الگوی میگرن (نشانه ها، اوراها و آستانه شروع درد) را می دانند. سردردهای جدیدی که (با در نظر گرفتن پیشینه بیماری میگرن یا عدم وجود این بیماری) ۲ روز یا بیشتر طول می کشند، باید توسط پزشک کنترل شوند. اگر سردرد با نشانه های دیگری مانند تب، گرفتگی گردن، سرگیجه وسکته ناقص همراه باشد، آن فرد یا بستگانش و اعضای خانواده باید سریع آزمایش شوند.
منبع: فوت و فن